Side Antik Kent
Manavgat Çayı’nın kaynağından şehre su getiren su kemerleri takriben 40 km.lik bir mesafeyi kat ettikten sonra Side’ye ulaşır. Bu su kemerleri, şehir surlarının dışında ve şehir kapısının karşısında bir nymphaeum’da nihayetlenir ( M.S. 2. yy. ortaları). Bu çeşmenin önünde geniş bir havuz vardır. Ön yüzünde yarım daire biçiminde nişler içerisinde heykeller durmaktaydı. Su, bu üç büyük nişin içerisindeki mermer çörtenlerden akıyor ve havuzda toplanıyordu.
Agora’nın güneyindeki cadde üzerinde dört tarafı portiklerle çevrili, büyük bir avlusu bulunan Gymnasion mevcuttur. Side’de üç tane büyük hamam vardır. Bunlar Liman Hamamı, Büyük Hamam ve bugün müze olarak kullanılan Agora Hamamı’dır.
Tiyatro ile ana sütunlu cadde arasında yer alan, iki aedikula arasındaki yarım yuvarlak nişten oluşan çeşme, aedikulalardan birinin üzerinde arşitrav kısmında yer alan yazıttan dolayı Vespasianus Anıtı diye anılmaktadır. Bina, konglomera ve kumtaşından yapılmıştır. Anıtın genel uzunluğu ise 6.40 m.yi bulmaktadır.
Yarımadanın güneybatı ucunda Side’nin limanı bulunmaktadır. Bu şehrin büyük limanıdır. Büyük limanın yanında kuzeybatıya doğru uzanan ikinci bir liman vardır ki bu da küçük liman olarak bilinir. Her iki limandan günümüze iri konglomera blok taşlarından yapılmış dalgakıranlar gelmiştir.
Side Tiyatrosu’nun mimarlık tarihi açısından önemi, diğer kentlerde olduğu gibi bir dağ yamacına yaslanmayıp, kemer-tonozlu temeller üzerine inşa edilmiş olmasıdır. 15 bin kişi kapasitesiyle bölgenin en büyük tiyatrosudur. Theatron, Orkestra ve Skene olmak üzere üç ana kısımdan oluşur. Theatron tek diazoma ile ikiye ayrılmıştır. 1. Theatron 12, 2. Theatron ise 24 kerkides ile kesilmiştir.
Altta 29 oturma sırası bulunmaktadır. Üst kat yıkıldığı için kaç oturma sırası olduğu tespit edilememiştir. Orkestra toprak olup, sahne, bir proskenion ile sütunlar, nişler, heykeller ve kabartmalarla zengin dekore edilmiş üç katlı bir skeneden (sahne binası) oluşmakta idi.
Antik Side şehrinin merkezinde bulunan agora, (M.S. 2. yüzyıl) dükkânlarla çevrili, sütunlu portikolorla sınırlandırılmıştır. Pazaryerine giriş sütunlu cadde tarafından sütunlu ve merdivenli bir Propylon’la sağlanmıştır. Burası, aynı zamanda korsanların ellerinde bulundurdukları esirleri açık arttırma ile sattıkları yerdi. Agora’nın ortasında 12 sütunla çevrili yuvarlak bir Tyche (talih tanrıçasının) mabedi yer almaktadır. Agora’nın kuzeybatı köşesindeki Latrina iyi durumdadır. Bu yapı 24 kişilik oturma yeri ile yarım daire biçimli bir koridora sahiptir ve üstü kemer bir tonozla örtülmüştür.
Bizans devrine değin çok tanrılı bir dini benimseyen Sideliler, kentte birçok tanrı adına tapınaklar yapmışlardır. Side’de kazılar sonucu ortaya çıkarılan tapınakların bazıları Athena, Apollon, Men tapınaklarıdır. Ayrıca, Bizans devrinde piskoposluk merkezi olan Side’de üç büyük basilika inşa edilmiştir.
Athena ve Apollon Mabetleri yarımadanın en güney ucunda yer alıp, M.S. 2. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen 6x11 sütunlu, korint düzeninde peripterostur. Sütunlu Caddenin son bulduğu meydanın güneyindeki yarım yuvarlak planlı yapı ise, ay tanrısı Men adına yapılmış tapınaktır.
Kentin nekropolü, kara surlarının hemen dışında yer alır. Doğu ve batı iki kıyı arasında kalan geniş bir alana yayılmıştır. Basit mezarların yanı sıra ostotek, lahit ve mausoleum denilen anıtsal mezarlar gibi çeşitli mezar tipleri görülebilir. Ortaya çıkan mezarlar, genellikle Roma Devrine ait olup, Bizanslılar zamanında da kullanılmıştır. “Batı Mausoleumu” nekropolün batı kıyısında, sura 400 m. uzaklıktadır. Kimin adına yaptırıldığı bilinmeyen anıt, ön taraftan basamaklarla çıkılan bir podyum üzerinde yükselen, önü dört sütunlu küçük bir tapınak şeklinde yapılmış esas mezar yapısı, revaklarla çevrili dikdörtgen bir avlunun ortasında yer alır. Nekropolün doğusunda “Doğu Mausoleumu” adı verilen dikdörtgen planlı bir mausolem daha vardır.
Agora’nın güneyindeki cadde üzerinde dört tarafı portiklerle çevrili, büyük bir avlusu bulunan Gymnasion mevcuttur. Side’de üç tane büyük hamam vardır. Bunlar Liman Hamamı, Büyük Hamam ve bugün müze olarak kullanılan Agora Hamamı’dır.
Tiyatro ile ana sütunlu cadde arasında yer alan, iki aedikula arasındaki yarım yuvarlak nişten oluşan çeşme, aedikulalardan birinin üzerinde arşitrav kısmında yer alan yazıttan dolayı Vespasianus Anıtı diye anılmaktadır. Bina, konglomera ve kumtaşından yapılmıştır. Anıtın genel uzunluğu ise 6.40 m.yi bulmaktadır.
Yarımadanın güneybatı ucunda Side’nin limanı bulunmaktadır. Bu şehrin büyük limanıdır. Büyük limanın yanında kuzeybatıya doğru uzanan ikinci bir liman vardır ki bu da küçük liman olarak bilinir. Her iki limandan günümüze iri konglomera blok taşlarından yapılmış dalgakıranlar gelmiştir.
Side Tiyatrosu’nun mimarlık tarihi açısından önemi, diğer kentlerde olduğu gibi bir dağ yamacına yaslanmayıp, kemer-tonozlu temeller üzerine inşa edilmiş olmasıdır. 15 bin kişi kapasitesiyle bölgenin en büyük tiyatrosudur. Theatron, Orkestra ve Skene olmak üzere üç ana kısımdan oluşur. Theatron tek diazoma ile ikiye ayrılmıştır. 1. Theatron 12, 2. Theatron ise 24 kerkides ile kesilmiştir.
Altta 29 oturma sırası bulunmaktadır. Üst kat yıkıldığı için kaç oturma sırası olduğu tespit edilememiştir. Orkestra toprak olup, sahne, bir proskenion ile sütunlar, nişler, heykeller ve kabartmalarla zengin dekore edilmiş üç katlı bir skeneden (sahne binası) oluşmakta idi.
Antik Side şehrinin merkezinde bulunan agora, (M.S. 2. yüzyıl) dükkânlarla çevrili, sütunlu portikolorla sınırlandırılmıştır. Pazaryerine giriş sütunlu cadde tarafından sütunlu ve merdivenli bir Propylon’la sağlanmıştır. Burası, aynı zamanda korsanların ellerinde bulundurdukları esirleri açık arttırma ile sattıkları yerdi. Agora’nın ortasında 12 sütunla çevrili yuvarlak bir Tyche (talih tanrıçasının) mabedi yer almaktadır. Agora’nın kuzeybatı köşesindeki Latrina iyi durumdadır. Bu yapı 24 kişilik oturma yeri ile yarım daire biçimli bir koridora sahiptir ve üstü kemer bir tonozla örtülmüştür.
Bizans devrine değin çok tanrılı bir dini benimseyen Sideliler, kentte birçok tanrı adına tapınaklar yapmışlardır. Side’de kazılar sonucu ortaya çıkarılan tapınakların bazıları Athena, Apollon, Men tapınaklarıdır. Ayrıca, Bizans devrinde piskoposluk merkezi olan Side’de üç büyük basilika inşa edilmiştir.
Athena ve Apollon Mabetleri yarımadanın en güney ucunda yer alıp, M.S. 2. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen 6x11 sütunlu, korint düzeninde peripterostur. Sütunlu Caddenin son bulduğu meydanın güneyindeki yarım yuvarlak planlı yapı ise, ay tanrısı Men adına yapılmış tapınaktır.
Kentin nekropolü, kara surlarının hemen dışında yer alır. Doğu ve batı iki kıyı arasında kalan geniş bir alana yayılmıştır. Basit mezarların yanı sıra ostotek, lahit ve mausoleum denilen anıtsal mezarlar gibi çeşitli mezar tipleri görülebilir. Ortaya çıkan mezarlar, genellikle Roma Devrine ait olup, Bizanslılar zamanında da kullanılmıştır. “Batı Mausoleumu” nekropolün batı kıyısında, sura 400 m. uzaklıktadır. Kimin adına yaptırıldığı bilinmeyen anıt, ön taraftan basamaklarla çıkılan bir podyum üzerinde yükselen, önü dört sütunlu küçük bir tapınak şeklinde yapılmış esas mezar yapısı, revaklarla çevrili dikdörtgen bir avlunun ortasında yer alır. Nekropolün doğusunda “Doğu Mausoleumu” adı verilen dikdörtgen planlı bir mausolem daha vardır.
İlgili Aramalar: side antalya, antalya side, side antik kent,
Yorumlar
Yorum Gönder